Co robi Sołtys? Zadania, obowiązki, ciekawostki

W Polsce jest obecnie ponad 40 000 sołtysów. Tak, jest ich tylu, że mogliby wspólnie zasiedlić całkiem spore miasto. Ta ogromna liczba ludzi na co dzień ma być głosem lokalnych społeczności w swoich gminach.

W polskiej tradycji wiejskiej sołtys odgrywa niezwykle ważną rolę. Jest to osoba, która nie tylko pełni funkcje administracyjne, ale także stoi na czele lokalnej społeczności, dbając o jej potrzeby i rozwój. W dobie rosnących wyzwań związanych z rozwojem obszarów wiejskich, rola sołtysa nabiera jeszcze większego znaczenia. Jego aktywność i zaangażowanie mogą przyczynić się do poprawy infrastruktury, organizacji życia społecznego i kulturalnego, a także do wzmacniania więzi międzyludzkich.

reklama

W niniejszym artykule przyjrzymy się bliżej kompetencjom sołtysa, jego obowiązkom oraz wyzwaniom, jakie niesie ze sobą pełnienie tej zaszczytnej, lecz wymagającej funkcji.

Kim jest i co może zrobić Sołtys?

Sołtys to najniższy rangą organ władzy samorządowej w Polsce, który stoi na czele sołectwa – jednostki pomocniczej gminy, najczęściej obejmującej jedną lub kilka wsi. Sołtys, działając w ramach swoich kompetencji, odgrywa kluczową rolę w kształtowaniu życia społecznego i gospodarczego na poziomie lokalnym. Jego aktywność i inicjatywy mają bezpośredni wpływ na jakość życia mieszkańców sołectwa.

Urząd sołtysa ma bardzo długą tradycję i sięga czasów średniowiecza. Pierwsze wzmianki o sołtysach w Polsce pochodzą z XIII wieku. Początkowo byli oni mianowani przez właścicieli ziemskich i pełnili funkcję zarządców wsi. I choć niektórym może wydawać się to funkcja przestarzała, to współcześni sołtysi często odgrywają kluczową rolę w inicjatywach modernizacyjnych na terenach wiejskich. Wprowadzają nowe technologie, organizują kursy komputerowe, a także wspierają rozwój internetu szerokopasmowego na wsi. Sołtysi odgrywają też kluczową rolę w sytuacjach kryzysowych, takich jak klęski żywiołowe. Organizują pomoc dla poszkodowanych, koordynują działania ratunkowe i pomagają w odbudowie zniszczonych obszarów.

Niektórzy sołtysi pełnią swoje funkcje przez wiele lat, a nawet dekad. Rekordziści mogą poszczycić się kilkudziesięcioletnim stażem na tym stanowisku, co może świadczyć o ich dużym zaufaniu i popularności wśród mieszkańców.

Zadania i Uprawnienia Sołtysa

1. Zwoływanie zebrań wiejskich: Sołtys ma prawo zwoływać zebrania wiejskie, na których mieszkańcy sołectwa mogą omawiać i decydować o istotnych dla nich kwestiach.
2. Reprezentowanie mieszkańców: Sołtys reprezentuje mieszkańców sołectwa przed radą gminy, wójtem oraz innymi instytucjami i organizacjami.
3. Wykonywanie uchwał zebrania wiejskiego: Realizuje uchwały podjęte na zebraniach wiejskich oraz wykonuje zadania zlecone przez radę gminy.
4. Zarządzanie funduszem sołeckim: Współpracuje z radą sołecką przy planowaniu i realizacji wydatków z funduszu sołeckiego, który jest częścią budżetu gminy przeznaczoną na potrzeby sołectwa.
5. Nadzór nad mieniem sołectwa: Dba o mienie komunalne znajdujące się na terenie sołectwa, np. świetlice wiejskie, place zabaw, drogi lokalne.
6. Przekazywanie informacji: Informuje mieszkańców o ważnych sprawach dotyczących sołectwa, decyzjach władz gminy, planowanych inwestycjach czy wydarzeniach.
7. Zbieranie podatków i opłat lokalnych: W niektórych przypadkach sołtys może być upoważniony do zbierania podatków lokalnych i opłat na rzecz gminy.
8. Organizacja i koordynacja działań społecznych: Inicjuje i koordynuje działania na rzecz społeczności lokalnej, takie jak imprezy kulturalne, sportowe czy akcje charytatywne.
9. Współpraca z radą sołecką: Sołtys współpracuje z radą sołecką, która jest organem doradczym i wspierającym sołtysa w jego działaniach.
10. Zgłaszanie potrzeb i problemów sołectwa: Sołtys zgłasza władzom gminy potrzeby i problemy mieszkańców sołectwa, np. dotyczące infrastruktury, bezpieczeństwa, ochrony środowiska.

reklama

Kto wybiera sołtysa?

W skrócie wygląda to tak, jak każde inne wybory: sołtysa wybierają mieszkańcy sołectwa w wyborach bezpośrednich. Wybory te odbywają się na zebraniach wiejskich, które są zwoływane przez radę gminy lub wójta. Mieszkańcy głosują na swojego kandydata, a wygrywa ten, kto uzyska największą liczbę głosów. A w szczegółach?

Wybory sołtysa przebiegają w kilku kluczowych etapach. Proces rozpoczyna się od zwołania zebrania wiejskiego przez wójta (burmistrza) lub przewodniczącego rady gminy. Informacja o terminie i miejscu zebrania jest ogłaszana z odpowiednim wyprzedzeniem, aby wszyscy mieszkańcy sołectwa mogli wziąć w nim udział.

Zebranie wiejskie otwiera osoba zwołująca zebranie, która zazwyczaj jest wójtem lub przewodniczącym rady gminy. Następnie wybierany jest przewodniczący zebrania, który prowadzi dalszą część spotkania. Mieszkańcy sołectwa mają prawo zgłaszać kandydatów na stanowisko sołtysa, a zgłoszeni kandydaci muszą wyrazić zgodę na kandydowanie. Każdy kandydat ma możliwość przedstawienia się i zaprezentowania swojego programu działania oraz odpowiadania na pytania mieszkańców.

Wybory odbywają się w formie głosowania tajnego, podczas którego każdy uprawniony mieszkaniec sołectwa otrzymuje kartę do głosowania, na której zaznacza swojego kandydata. Głosowanie nadzoruje komisja skrutacyjna, która jest wybierana spośród uczestników zebrania. Po zakończeniu głosowania komisja skrutacyjna przystępuje do liczenia głosów, a wyniki są ogłaszane na zebraniu. Kandydat, który otrzymał największą liczbę głosów, zostaje ogłoszony nowym sołtysem, a wyniki wyborów są protokołowane i przekazywane do rady gminy.

reklama

Jeśli są jakieś zastrzeżenia co do przebiegu wyborów, mieszkańcy mają prawo zgłaszać protesty, które są następnie rozpatrywane przez odpowiednie organy samorządowe. Wybory sołtysa są przejawem demokracji bezpośredniej na poziomie lokalnym, co pozwala mieszkańcom bezpośrednio wpływać na wybór swojego reprezentanta. Proces wyborczy zachęca mieszkańców do aktywnego uczestnictwa w życiu społecznym i samorządowym swojego sołectwa, umożliwiając wybranie osoby, która będzie reprezentować ich interesy i działać na rzecz rozwoju lokalnej społeczności.

Jaką władzę ma sołtys?

Sołtys pełni różnorodne funkcje, zarówno reprezentacyjne, jak i wykonawcze. Do jego głównych kompetencji należą:

1. Reprezentacja sołectwa: Sołtys reprezentuje mieszkańców sołectwa na zewnątrz, w kontaktach z władzami gminy oraz innymi instytucjami.
2. Organizacja zebrań wiejskich: Sołtys zwołuje zebrania wiejskie, na których mieszkańcy podejmują decyzje dotyczące sołectwa, np. uchwalają fundusz sołecki.
3. Zarządzanie funduszem sołeckim: Sołtys współpracuje z radą sołecką w zakresie zarządzania funduszem sołeckim, który jest częścią budżetu gminy przeznaczoną na potrzeby sołectwa.
4. Wykonywanie uchwał: Sołtys jest odpowiedzialny za realizację uchwał zebrania wiejskiego i rady gminy dotyczących sołectwa.
5. Informowanie mieszkańców: Sołtys przekazuje mieszkańcom ważne informacje dotyczące działań władz gminy i innych istotnych spraw lokalnych.

reklama

Przykłady konkretnych działań sołtysa

• Remonty i modernizacje infrastruktury lokalnej: Organizowanie i nadzorowanie remontów dróg, placów zabaw, świetlic wiejskich.
• Organizacja wydarzeń: Inicjowanie i organizowanie lokalnych festynów, dożynek, spotkań integracyjnych.
• Projekty społeczne: Inicjowanie i realizowanie projektów wspierających rozwój lokalnej społeczności, np. programów edukacyjnych, warsztatów dla dzieci i młodzieży.
• Współpraca z organizacjami pozarządowymi: Nawiązywanie współpracy z organizacjami działającymi na rzecz lokalnej społeczności, co może prowadzić do realizacji wspólnych projektów.

Ile zarabia sołtys?

Funkcja sołtysa nie zawsze jest wynagradzana finansowo. W wielu przypadkach jest to praca społeczna, którą wykonuje się z poczucia obowiązku i chęci służenia swojej lokalnej społeczności. Mimo to, w uznaniu zasług, wielu sołtysów otrzymuje odznaczenia i nagrody za swoje zaangażowanie.

Wynagrodzenie sołtysa nie jest jednolite i zależy od decyzji rady gminy. Najczęściej jest to forma diet lub zwrotu kosztów za wykonywane obowiązki. Kwoty te mogą się różnić w zależności od gminy oraz zakresu obowiązków sołtysa, jednak zazwyczaj wynoszą od kilkuset do kilku tysięcy złotych rocznie.

W niektórych gminach sołtysi mogą otrzymywać dodatkowe wynagrodzenie za udział w sesjach rady gminy czy komisjach.

reklama